Monday, August 24, 2020

Dalen Tetun Ortografia

 











































Jornal Dezenvolvimentu Ortografia Dalen Tetun

 

EIPGRAFIA :

"Imagen Sempre apar Iha Kreatividade""     

Dezenvolvimentu Ortografia Dalen Tetun


  Ortografia, mak nu’udar parte ida husi gramátika nian ne’ebé hanorin ho maneira lolóos hodi deskreve liafuan sira iha dalen ida nia laran.

Área ortigrafia nian mak hanesan:

1.Sinál alfabetu sira
2.Regra asentuasaun
3.Oinsá espremi letra vogál no letra konsoante sira

       hodi konstrui liafuan.

1.Derivasaun silábika
2.Uza letra maískula hosi hahú fraze
3.Pontuasaun.

Ortografia padronizada dalen tetun kria hahú iha tinan 1874 hosi Padre Sebastião Maria Aparicio da Silva. Liu tiha tinan sanulu-resin-lima (1889), Padre Sebastião Maria Aparicio da Silva foin públika nia obra importante rua kona-ba Ortografia padronizada dalen tetun  mak hanesan:


1. Disionáriu portugés-tetun no

    2.  Gramátika dalen tetun. 



  Obra Ortografia padronizada dalen tetun hosi Padre Sebastião Maria Aparicio da Silva ne’e kontinua hatutan husi señór Rafael das Dores iha (1907) no Padre Manuel Patrício Mendes no mós Padre Manuel Mendes Laranjeira iha tinan (1934). Iha dékada tinan 80 no 90 linguista timoroan no husi rai-seluk hadia no dezenvolve tan ortografia ne’ebé Padre Sebastião Maria Aparicio da Silva  husik hela.



  Ikus liu ekipa linguista ida-ne’ebé serbisu hamutuk ho UNTL nian hala’o knaar boot hodi prepara ortografia padronizada. Liutiha tinan 129 hafoin ita uza  bazeia nafatin ba obra ortografia nian ne’ebé  kria hosi Padre Sebastião Maria Aparicio da Silva, INL  dezenvolve sai ortografia-pradraun dalen tetun nasionál no ofisiál.